یادداشتی کوتاه در باره‌ی کاری بزرگ

پایگاه خبری نیمروز گلستان ـ جعفر کشته‌گر؛ استاد غلامرضا عمرانی، مولف کتب درسی، نویسنده آثار فاخر ادبی و ادیب معاصر، یادداشتی در مورد کتاب تازه منتشر شده « بررسی و توصیف کنایات سیستانی » اثر نویسنده گرانقدر جمشید مؤمن کیخا، مرقوم فرموده‌اند که خدمت خوانندگان و همراهان عزیز تقدیم می‌کنیم:

دوست پرتلاش ما، جناب جمشید مؤمن کیخا بالأخره خطر کرد و کتابش را، کتاب «بررسی و توصیف کنایات سیستانی» را، البته جلد نخست آن را در ۳۵۰ صفحه و کاغذی مطلوب و جلدی سخت و شیرازه‌ای درخور- که این روزها آرزوی اغلب نویسندگان است و مثل بسیاری از آرزوهای دیگر بشر خاک‎خورد می‌شود و بر باد فنا می‌رود- منتشر کرد؛
الحق که دست مریزاد.

در این وانفسائی که هر کس اوج خواسته‌اش این است که امروزش را به فردائی ناروشن پیوند بزند، چنین کاری «دست‌مریزاد» هم دارد؛

این کار بزرگ چند ویژگی مثبت انکارناشدنی دارد که نمی‌توان به‌سادگی از آن‌ها چشم پوشید؛ اما در این یادداشت مختصر نمی‌گنجد؛ آن را به چاپ بعدی موکول می‌کنم؛ در برابر، به برخی از نکات شایان ذکر اشاره‌ای اندک خواهم‌داشت:
تذکر: طراح جلد از یک کار زیبا، کاری به‌یادماندنی از استاد خلیل‌الله خلیلی کاری نادرخور به‌وجودآورده که به ورودی نخست کتاب- که جلد آن باشد – لطمه‌ای سخت وارد آورده و کتاب را تا حد و مرز یک اثر بی‌ارجِ دم‌دستی- تنزل داده‌است.

چنین جلدی در همان ابتدای امر ذوق بیننده را واپس می‌زند و در برابر آن جبهه‌ی منفی می‌گیرد.
این جلد برازنده‌ی چنین کتابی نیست!
درحالی که با تأکید می‌گویم تابلو اصلی در نوع خود بی‌مانند است.

به کتاب بپردازیم:
الف: ذوق طناز گردآورنده «پیش‌درآمدی» مطلوب و مبتکرانه و به گفته‌ی علما «ذواللسانین» پرداخته‌است که امیدوارم این صفت اخیر خودخواسته و به‌عمد و قصد باشد تا از سوی خردک‌نگرشنان نقص به‌شمار نیاید.

ب: به‌نظر می‌رسد آوردن مقدمه‎ی حاضر در این کتاب، چیزی به ارج آن نمی‌افزاید؛ چون با توجه به طیف خواننده‌ی کتاب حاضر، به احتمال زیاد مشکلی از آنان نخواهدگشود. پیشنهاد می‌کنم در چاپ بعدی و چاپ‌های بعدی، نویسنده، خود، در صورتی که لازم بداند، با اشراف بیشتر و تسلطی افزون‌تر که بر موضوع خواهدیافت، مقدمه‌ای به زبانی ساده و قابل‎فهم بنویسد؛ چون این مقوله درشمار موضوعات تقریباً لاینحل عامه و حتی خواص است؛ گرچه بدان اذعان نداشته‌باشند.

پ: پیشنهاد می‌شود در چاپ‌های آتی حدود و ثغور مرزی واژه‌ها و حتی تک‌واژها در نوشتار بیش از این مراعات گردد. مرزبندی دقیق موچب تسهیل در خواندن می‌گردد.

ت: پیشنهاد می‌شود در چاپ‌های آتی برای ویرایش اهمیت بیشتری قائل گردند؛ امروزه بی‌توجهی به ویرایش، شلخته‌نویسی تلقی می‌شود و امید که در چاپ‌های آینده توجه به این مهم بیش از این در دستور کار نویسنده قرار گیرد.

ث: پیشنهاد می‌شود در چاپ‌های آینده یک‌نواختی در نگارش بیش از پیش موردتوجه قرارگیرد؛ مثلاً املای «اوقات» در ص ۲۲۱ با جدول نشانه‌های آوائی مطابقت ندارد و از این نمونه باز هم به‌چشم می‌خورد که دقت بیشتری می‌طلبد.

ج: به تفاوت تلفظ واج‌ها در موقعیت‌های متفاوت باید بیش از این دقت شود؛ مثلاً تلفظ واژه‌ی «پیر» در این دو مورد همسان نیست:
الف: پیره‌کفتارگ/ پیره‌سگ ب: بی‌پیر/ پیر شدن؛ این تفاوت در بیشتر مثال‌ها (ازجمله ص ۱۹۷ در دو نمونه‌ی «پیره‌سگ» و «پیر شدن») مراعات نشده و باید به از این تفکیک گردد.

چ: جمله‌بندی‌ها گاهی دور از انتظار است؛ البته می‌توان این نقص را به گردن دو بزرگوار یادشده در صفحه‌ی شناس‌نامه، امیرعلی و امیرحسین انداخت و خود را تبرئه کرد؛ اما باز هم این امر از مسئولیت نویسنده نمی‌کاهد.

ح: مسلم است که کاری چنین بزرگ، آن هم در راهی که هنوز «پاکوب» نشده، به‌خودی خود قابل احترام است. برای نویسنده بیش از این‌ها باید آرزوی موفقیت کرد. من به سهم خودم به ایشان «شادباش» و نیز «خسته نباشید» می‌گویم و در انتظار چاپ‌های منقّح بعدی می‌مانم.

امیدوارم مخاطبان کتاب قدر این کتاب را بدانند.

غلامرضا عمرانی

۱۴۰۴,۴,۷